"Każdy widzi swoje, ale nigdzie nie ma człowieka".

Mało kto po przeczytaniu tej książki uwierzy, że jest to debiut, że Agata Listoś-Kostrzewa nie opublikowała już tuzina książek, przy pisaniu ktĂłrych wyrobiła sobie tę dokumentacyjną skrupulatność i zachwycającą zdolność literackiego wędrowania przez czas i przestrzeń. Pytam całkiem poważnie: gdzie nauczyła się tak mistrzowsko splatać wątki? Czy od samego Sebalda wzięła tę pokorę wobec dziejĂłw i swobodę pisania o nich? A przecież Bytom to taki ogromny, onieśmielający temat. Temat na dzieło życia. Tyle światła i opowieści można odnaleźć w Bytomiu i Bytomiem opisać. Bo historia, bo Polacy, Niemcy, Ślązacy. Bo węgiel, galman, srebro, żelazo, cynk. Bo skarby, legendy, katastrofy, klątwy i wielka polityka. Bo w losie tego miasta mogą się przejrzeć dziesiątki przemysłowych miast z tej części Europy. Jednak tak wspaniałą książkę napisano tylko o jedynym z nich.
[Filip Springer]

To, co zdecydowało o powstaniu Bytomia, jego bogactwie i tradycji, miało stać się jego zagładą.

Gdyby Stalin nie wskazał palcem tego miejsca na mapie.
Gdyby Bierut nie krzyknął: "Węgiel to największe bogactwo Polski!".
Gdyby Bytom nie stał się scenografią działań polityczno-gospodarczych, ktĂłrych serce biło pod miastem.
Gdyby tłustego węgla nie pilnował potężny piaskowiec.
Gdyby nie wjechała tu pod ziemię pierwsza w Europie lokomotywa z napędem elektrycznym.
Gdyby Karol Godula nie zostawił swojego majątku sześciolatce, czyniąc z niej śląskiego Kopciuszka.
Gdyby Śląsk nie wrĂłcił do macierzy.
Gdyby za węglem nie szło szczęście i nieszczęście Bytomia.
Gdyby świat nie był taki, że roz jest tak, a roz tak."

Można streścić tę książkę za pomocą liczb:
Do jednej czwartej sołectw nie dociera żaden transport publiczny.
Średni wiek polskich wagonĂłw to dwadzieścia pięć lat.
Zaledwie co Ăłsmy Polak nie ma ani nie zamierza mieć auta w gospodarstwie domowym.
W 1989 roku polską koleją podrĂłżowało miliard pasażerĂłw rocznie. Dziś - o siedemset milionĂłw mniej.

Można też sprĂłbować streścić ją inaczej:
Halina nie ma prawa jazdy, więc rzadko wychodzi z domu.
Grażyna jechała pociągiem, ktĂłry się palił.
Mieszkańcy RaszĂłwki ukradli pociąg prezydentowi Lubina.
W Łubkach bus nie przyjechał, bo kierowca musiał obejrzeć mecz.

Witamy w centrum Europy.

Prawie czternaście milionĂłw PolakĂłw ma wszędzie daleko.